Απειρωτάν

 του Δημητρίου Μαλάμη
Γενικού Γραμματέα του Συλλόγου Ηπειρωτών Κοζάνης
(από την ημερίδα της "ΕΡΩ" στα Ιωάννινα στις 3 Μαρτίου 2012)
 
Η ιστορία των Ηπειρωτών Ευεργετών μοιάζει με παραμύθι.
Και ανάγκη από καλά κι αγνά παραμύθια έχουμε όλοι μας . Εμείς οι μεγάλοι ίσως περισσότερο από τους μικρούς.
 
Μια φορά κι έναν καιρό, υπήρχε μια ξεχωριστή ομάδα συνανθρώπων μας.
Δεν κατάγονται από τον ίδιο τόπο.
Δεν γεννήθηκαν όλοι την ίδια εποχή.
Δεν έζησαν όλοι στην ίδια χώρα και αρκετοί από αυτούς δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους .
 
Ποιοί ήσαν αυτοί οι συνάνθρωποί μας;
Δεν ήσαν άλλοι από τους ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ της πατρίδας μας, ξεχωριστή μερίδα ανάμεσα στους οποίους κατέχουν οι Ηπειρώτες Ευεργέτες.

Ο αριθμός τους δεν είναι ακριβής. Σύμφωνα με την εφημερίδα “Έθνος της Κυριακής” (στο φύλλο της 13ης Μαρτίου 2011), οι 19 από τους 24 θεσμικά αναγνωρισμένους Εθνικούς Ευεργέτες της Ελλάδας είναι Ηπειρώτες.
Ο κ. Πέτρος Α. Τσόδουλος, Γεν. Διευθυντής του Γηροκομείου Ζωσιμάδων Ιωαννίνων και μελετητής του έργου των Ευεργετών σε άρθρο του για τον Γεώργιο Χατζηκώστα στο περιοδικό ΕΡΩ - τεύχος Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2011, αναφέρει ότι “από τον το σύνολο των τριάντα ευεργετών , που η πολιτεία έδωσε τον τίτλο του εθνικού ευεργέτη, οι δέκα πέντε είναι Ηπειρώτες”.
Ίσως ο γενικότερος χαρακτηρισμός από το έντυπο της εφημερίδας Ημερησία « Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΩΝ ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ – ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ» που αναγράφει ότι “από την Ήπειρο προέρχονται οι περισσότεροι εθνικοί ευεργέτες (πάνω από σαράντα) και ανάμεσα στις «ευεργετομάνες» περιοχές εξέχουσα θέση κατέχει το Μέτσοβο” να είναι ο πιο προσιτός.
 
Ποια είναι όμως τα στοιχεία εκείνα που δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό τους ως ομάδα;
 
Φτωχοί στα νεανικά τους χρόνια οι περισσότεροι από αυτούς ξενιτεύονται.
Εργάζονται σκληρά, αποκτούν τεράστιες περιουσίες, γίνονται ισχυροί οικονομικοί παράγοντες στους τόπους που κατοικούν και καταλαμβάνουν αρκετοί από αυτούς πολιτικά αξιώματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Απόστολος Αρσάκης, ο οποίος διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών της Ρουμανίας και για βραχύ χρονικό διάστημα και πρωθυπουργός της. Αξιοσημείωτο μάλιστα είναι το γεγονός ότι η σχετική πράξη για τη δημιουργία του σημερινού κράτους της Ρουμανίας , φέρει την υπογραφή του.
 
Οι Ηπειρώτες Ευεργέτες δωρίζουν ανιδιοτελώς χωρίς ίχνος τοπικισμού.
Δωρίζουν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, απ’ όπου κατάγονται.
Δωρίζουν στο Ελληνικό Κράτος και στην πρωτεύουσά του, την Αθήνα. Τούτο έχει την δική του ιστορική αξία, αν αναλογισθεί κανείς πως αρκετοί από αυτούς κατάγονται από περιοχές της Βορείου Ηπείρου και δωρίζουν αμύθητα ποσά στην μητέρα Ελλάδα και στην πρωτεύουσά της.
Ο Ευάγγελος Ζάππας και ο εξάδελφός του Κωνσταντίνος Ζάππας κατάγονται από το Λάμποβο της Βορείου Ηπείρου, οι Γεώργιος και Ιωάννης Σίνας κατάγονται από την Μοσχόπολη της Βορείου Ηπείρου, ο Απόστολος Αρσάκης κατάγεται από την Χοταχόβα της Βορείου Ηπείρου.
Διαθέτουν παράλληλα αμύθητα ποσά στο τόπο που κατοικούν και δραστηριοποιούνται.
Χαρακτηριστικά , η γνωστή πέτρινη γέφυρα των Αλυσίδων που ενώνει την Βούδα με την Πέστη προέρχεται από δωρεά του Γεώργιου Σίνα.
Η ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας της Αυστρίας ανήκει στον ίδιο ευεργέτη. Ο μεγαλύτερος χορηγός του μεγάρου της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών υπήρξε ο Σίμων Σίνας.
Το Νοσοκομείο Αλεξανδρείας στην Αίγυπτο προέρχεται από δωρεές του Γεωργίου Αβέρωφ.
Η Τοσιτσιαία Δημοτική Σχολή Αλεξανδρείας όπου σήμερα στεγάζεται το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας προέρχεται από χρήματα του Μετσοβίτη, Μιχαήλ Αναστασίου Τοσίτσα.
 
Πιστεύουν στον Θεό και φυλάσσουν βαθιά στην ψυχή τους τις Ορθόδοξες αξίες και παραδόσεις.
Ελεούν τον φτωχό γιατί γνωρίζουν ότι με τον τρόπο αυτό δανείζουν τον Θεό κι ο Θεός δεν θα τους ξεχάσει.
Χτίζουν και ανακαινίζουν εκκλησίες και μοναστήρια.
Δίνουν χρήματα για κοιμητήρια . Ελεούν πλουσιοπάροχα φτωχούς, άπορους, αρρώστους, προικίζουν νέες κι αφήνουν χρήματα γα τα μνημόσυνά τους.
Εκκλησίες στα Ιωάννινα όπως το Αρχιμανδρειό, η Αγία Μαρίνα, ο Άγιος Νικόλαος αγοράς, ο Μητροπολιτικός ναός του Αγίου Αθανασίου, η Αγία Αικατερίνη, η δικαιοδοσία της οποίας ανήκει στο Σινά, ο Μητροπολιτικός Ναός των Αθηνών και τόσες άλλες εκκλησίες και μοναστήρια, έχουν γνωρίσει τις ευεργεσίες και τις δωρεές του Χατζηκώστα, των Ζωσιμαδών , της Αγγελικής Παπάζογλου, της Ιφιγένειας Σίνα κι άλλων σημαντικών ευεργετών.
Η χρηματοδότηση της Αθωνιάδας Σχολής του Αγίου Όρους όπως και η περίφημη για την εποχή της εκκλησιαστική σχολή της Πάτμου, έχουν γνωρίσει την ευεργεσία του Ηπειρώτη ευεργέτη από το Γραμμένο Ιωαννίνων, Ζώη Καπλάνη.
Για να φθάσουμε στους αδερφούς Ριζάρη από το Μονοδένδρι Ζαγορίων με την ύψιστη προσφορά τους στο γένος μας μέσω της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Ακαδημίας, από την οποία μέχρι σήμερα έχουν αποφοιτήσει 2 πρωθυπουργοί, ένας Αρχιεπίσκοπος 53 Μητροπολίτες, πλήθος Πρυτάνεων, καθηγητών Πανεπιστημίου και Ιερέων. Σημαντική περίοδος, στην δράση της Ριζαρείου, υπήρξε επίσης η διοίκησή της για 14 χρόνια από τον Άγιο Νεκτάριο.
 
Οι Ηπειρώτες ευεργέτες ενδιαφέρονται για την πνευματική αναγέννηση της Ελλάδας και την ανασυγκρότησή της μέσα από την δημιουργία πνευματικών ιδρυμάτων, αντάξιων κι εφάμιλλων με εκείνα της υπόλοιπης Ευρώπης.
Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο προέρχεται από δωρεές των Μετσοβιτών Νικόλαου Στουρνάρα, Γεωργίου Αβέρωφ και Μιχαήλ Αναστασίου Τοσίτσα.
Η ανέγερση της Ακαδημίας Αθηνών και του Αστεροσκοπείου Αθηνών προέρχονται από δωρεές των οικογενειών Γεωργίου και Σίμων Σίνα.
Το Ζάππειο Μέγαρο ως εκθεσιακός και μουσειακός χώρος αποτελεί έμπνευση του Ευάγγελου Ζάππα ενώ η ανέγερσή του είναι έργο του Κωνσταντίνου Ζάππα.
Το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών προέρχεται από χρήματα του εξ Ηπείρου Εθνικού ευεργέτη Ιωάννη Δομπόλη, στενού φίλου του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδος Ιωάννη Καποδίστρια.
Η Ριζάρειος Εκκλησιαστική Ακαδημία είναι έργο των αδερφών Μάνθου και Γεώργιου Ριζάρη. Η χρηματοδότηση των Αρσάκειων-Τοσίτσειων Σχολείων προέρχεται από δωρεές του Απόστολου Αρσάκη και της Ελένης Τοσίτσα , σύζυγος του Μιχαήλ Τοσίτσα.
Πέραν όμως των ανωτέρω πνευματικών ιδρυμάτων μια σειρά από άλλα σπουδαία έργα όπως η ανέγερση των παιδικών και γυναικείων φυλακών Αβέρωφ, η Σχολή Ευελπίδων, η απόκτηση του θωρηκτού Αβέρωφ, τα νοσοκομεία Χατζηκώστα σε Ιωάννινα και Μεσολόγγι, η αναστύλωση των κερκίδων του Παναθηναϊκού Σταδίου, τα Ζάππεια Παρθεναγωγεία σε Κωνσταντινούπολη και Ανδριανούπολη, τα Ελισαβέτεια σχολεία στα Ιωάννινα και στην Θεσσαλονίκη και πολλά άλλα προέρχονται από χρήματα των Ηπειρωτών Ευεργετών.
Χρηματοδοτούν τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων για την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού, συμμετέχουν στην Φιλική Εταιρία και δανείζουν το νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος με μεγάλα ποσά.
Γνωρίζουν τον λόγο του ευαγγελίου μας σύμφωνα με τον οποίο « Εφ’ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε».
 
Φθάνοντας στο τέλος του παραμυθιού μας, το οποίο δυστυχώς δεν έχει το τέλος των παιδικών παραμυθιών, ας αναφερθούμε στους αδερφούς Ζωσιμάδες από το Γραμμένο Ιωαννίνων.
 Εννέα αδέλφια. Οι τρείς κόρες παντρεύονται κατά τα πρότυπα της εποχής τους και οι έξι αδερφοί μέσα από την πορεία της ζωής τους αποφασίζουν να μείνουν ανύπαντροι έτσι ώστε να μην ελαττωθεί στο ελάχιστο η τεράστια περιουσία τους, την οποία διαθέτουν στο Ελληνικό κράτος για την πνευματική του αναγέννηση.
Είναι μάλιστα τέτοια η προσφορά τους που οδηγεί τον βασιλέα Όθωνα μετά την κοίμηση και του τελευταίου Ζωσιμά, του Νικολάου, στην κήρυξη τριήμερου πένθους σε όλη την εκπαιδευτική κοινότητα της Ελλάδος.
 
Κι εμείς σήμερα αντί να έχουμε από έναν ανδριάντα τους σε κάθε σχολείο για να τιμούμε στο πρόσωπό τους όλους τους Εθνικούς Ευεργέτες, δεν έχουμε αφιερώσει ούτε δύο σειρές σε ένα σχολικό βιβλίο !