Ηπειρώτες Ευεργέτες

image

Συλλογή στοιχείων και Επιμέλεια κειμένων Δημήτριος Μιχ. Μαλάμης

Ειδικός Γραμματέας του Συλλόγου Ηπειρωτών Κοζάνης

Κοζάνη 2009

Ηπειρώτες Ευεργέτες

Your rating: None Average: 4.2 (10 votes)

Ευάγγελος Ζάππας

image

Γεννήθηκε το 1800 στο Λάμποβο της Βορ. Ηπείρου. Το χωριό του διοικητικά ανήκε στην επαρχία Τεπελενίου, πατρίδα του  Αλή Πασά. Ο τελευταίος στρατολογεί τον Ευάγγελο Ζάππα σε ηλικία 13 ετών και τον στέλνει φρουρό σε φρούριο κοντά στα Γιάννενα.
 
Mε τη συμμαχία των Σουλιωτών με τον Αλή, ο Ζάππας, νιώθοντας βαθιά μέσα του Έλληνας μεταπηδά στην πλευρά των Ελλήνων αγωνιστών και πολεμά δίπλα στον Μάρκο Μπότσαρη με τον βαθμό του υπασπιστή.
 
Μετά τον θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη, πολεμά δίπλα στον Κωνσταντίνο Μπότσαρη αδερφό του Μάρκου .

Δίνει σκληρό αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας παρέα με τον στρατηγό Νικόλαο Ζέρβα , τον Λάμπρο Βέικο, τον Γκούρα , τον Μακρυγιάννη , τον Νοταρά και τον Πανουργιά. Το 1824 φθάνει μέχρι τον βαθμό του ταξίαρχου και αγωνίζεται σύμφωνα με άλλες πηγές δίπλα στον Καραϊσκάκη, στον Κολοκοτρώνη και στον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
 
Το τέλος της Ελληνικής Επανάστασης τον βρίσκει να αρνείται την χρηματική αποζημίωση που δινόταν στους ήρωες του αγώνα και μεταναστεύει για το Βουκουρέστι εν έτει 1831.
 
Εκεί , άριστος γνώστης και χειριστής των δημοσίων σχέσεων, εξοικειώνεται αμέσως με τους άρχοντες της Παραδουνάβιας Παροικίας και τους Ηγούμενους των ελληνικών μοναστηριών . Νοικιάζει και καλλιεργεί μοναστηριακά κτήματα , ασχολείται με το εμπόριο και τις καλλιέργειες και αποκτά τεράστια περιουσία .
 
Η αγάπη του όμως για την πατρίδα, που τόσο πιστά υπηρέτησε στο στρατιωτικό μέτωπο, αλλά και η νέα του ζωή στην Βλαχιά, ωθούν τον Ζάππα άκληρο, και μοναχικό άτομο ως ήταν , σε πλήθος αγαθοεργών πράξεων και προς τις δύο πατρίδες του , κυρίως όμως προς την Ελλάδα.
 
Η πιο εντυπωσιακή εκδήλωση εθνικής προσφοράς αποτέλεσε αδιαμφισβήτητα το εγχείρημά του για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Γωρίζοντας ήδη τις αποτυχημένες προσπάθειες παρελθόντων ετών , προχώρησε στη σύνταξη υπομνήματος για την καθιέρωση ενός θεσμού, ο οποίος θα βοηθούσε την Ελλάδα να ακολουθήσει τους σύγχρονους ρυθμούς της βιομηχανικής επανάστασης. Το υπόμνημα στάλθηκε στις αρχές του 1856 προς τον βασιλιά της Ελλάδος Όθωνα και διατύπωνε την πρόταση για διοργάνωση Αγώνων στην Αθήνα στις 25 Μαρτίου 1857, προσφέροντας μάλιστα 400 μερίσματα της Εθνικής Ατμοπλοϊας , εταιρείας του ιδίου , με σκοπό τα κέρδη να χρησιμοποιηθούν για την ίδρυση των Ολυμπιακών αγώνων, την Ολυμπιάδα και για τα βραβεία των νικητών.

Ο Ζάππας θα αναλάμβανε με αυτό τον τρόπο τα έξοδα αυτών καθώς και την ανέγερση ενός Ολυμπιακού κτιρίου, το γνωστό ανά τον κόσμο Ζάππειο Μέγαρο, όπου θα γινόταν η έκθεση των δειγμάτων της ελληνικής τέχνης και βιομηχανίας, το οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως μουσείο με αρχαιότητες για τους ξένους επισκέπτες.
 
Συλλαμβάνει έτσι την πρωτοποριακή για την εποχή του σκέψη της τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων, όχι μόνον ως αθλητικού γεγονότος αλλά και ως εμποροβιομηχανικών εκθέσεων και καλλιτεχνικών διαγωνισμάτων.
 
Ταυτόχρονα στέλνει και 2.000 αυστριακά φλορίνια για τα έξοδα των Α΄ Ολυμπίων, όπως ονομάζονταν οι ανωτέρω εκδηλώσεις.
 
Στα χρόνια που ακολουθούν , έχει συνεχή επικοινωνία με τον Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή Υπουργό Εξωτερικών και εκπρόσωπο της Ελληνικής Κυβέρνησης για την τελική διαμόρφωση του θεσμού. Τρία χρόνια μετά καταφέρνει να αναβιώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες σε πλατεία των Αθηνών.
 
Οι Ζάππειοι αγώνες, που ακολουθούν τα έτη 1859, 1870 και 1875 μπορούν να χαρακτηρισθούν ως διεθνείς αφού συμμετείχαν αθλητές τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Οθωμανική Αυτοκρατορία .Τίθενται έτσι οι πλέον γερές βάσεις για την διοργάνωση των πρώτων μετά την αρχαιότητα Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 από το βαρόνο Πιέρ ντε Κουμπερτέν  και τη  Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή.

Πέρα από τις παραπάνω προσπάθειες εθνοευεργεσίας , ο Ευάγγελος Ζάππας χρηματοδοτεί την έκδοση λεξικού και γραμματικής της ρουμανικής γλώσσας.

Ενισχύει οικονομικά το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Αμαλίειο Ορφανοτροφείο και δίδει σημαντικά ποσά για την πρώτη αναστύλωση των κερκίδων του Παναθηναϊκού Σταδίου.

Φροντίζει επίσης για επισκευή Μοναστηριού στο Λάμποβο , απ’ όπου καταγόταν .
 
Ιδρύει σχολεία οργανωμένα με βιβλιοθήκες και με κατοικίες δασκάλων, τόσο στο χωριό του όσο και στις περιοχές της Πρεμετής, της Νίβανης, του Δέλβινου και της Δρόβιανης.
 
Το 1863 ο Ευάγγελος Ζάππας προσβλήθηκε από ψυχική νόσο και δύο χρόνια μετά αφήνει την τελευταία του πνοή στο Μπροστένι της Ρουμανίας. Με την διαθήκη του αφήνει όλη τη περιουσία του στην επιτροπή των Ολυμπίων , με επικαρπωτή και εκτελεστή τον ξάδερφό του Κωνσταντίνο Ζάππα.

Your rating: None Average: 5 (2 votes)

Μάνθος και Γεώργιος Ριζάρης

image

Οι αδελφοί Mάνθος και Γεώργιος Ριζάρης, γεννήθηκαν στο χωριό Μονοδένδρι Ζαγορίου της Ηπείρου και από μικρή ηλικία έμειναν ορφανοί.

Έτσι ο μεγαλύτερος αδελφός Μάνθος, ξενιτεύεται στη Νίζνα της Ρωσίας, όπου τον καλεί ο θείος του.
Ασχολείται με το εμπόριο και γρήγορα χάρη στο εμπορικό μυαλό που διαθέτει, οργανώνει δικό του εμπορικό οίκο, τον οποίο μάλιστα επεξέτεινε ση Μόσχα, την Οδησσό, τη Βεσσαραβία, τις παραδουνάβιες ηγεμονίες και την Κωνσταντινούπολη.
Το 1806 τον ακολουθεί και ο μικρός του αδελφός Γεώργιος, ο οποίος εργατικός και έξυπνος, ως ήταν, καταφέρνει να δημιουργήσει κι αυτός σύντομα τον δικό του εμπορικό οίκο.

 
 

Τα δύσκολα παιδικά τους χρόνια , οι στερήσεις, αλλά και η αγάπη τους για την πατρίδα την οποία ποθούν να δουν γρήγορα ελεύθερη, ωθούν τους αδελφούς Ριζάρη σε γενναιόδωρες ευεργεσίες. Ο Μάνθος στην αρχή και ο Γεώργιος αργότερα εισχωρούν στη Φιλική Εταιρεία και ενισχύουν οικονομικά τον αγώνα του Αλέξανδρου Υψηλάντη για την ελευθερία της Ελλάδας, παρέχοντας υλική βοήθεια για τον εξοπλισμό των αγωνιστών.
 
Πρώτος από την ζωή φεύγει το 1824 στην Ρωσία  ο Μάνθος Ριζάρης.
Μετά τον θάνατό του, ο Γεώργιος εγκαθίσταται στην Οδησσό και διαχειρίζεται πλέον μόνος την τεράστια περιουσία τους. Φροντίζει για την ίδρυση "Σχολής των Ελληνικών Μαθημάτων" στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Μονοδένδρι Zaγορίου, η οποία στεγάζεται στο πατρικό τους σπίτι και ανάμεσα στους οικότροφους της του υπάρχουν πολλά ορφανά. παιδιά

 
 
 

Με χρήματα του Ριζάρειου Κληροδοτήματος ιδρύεται στο Μονοδένρι επίσης η Ριζάρειος Χειροτεχνική Σχολή Μονοδενδρίου, προσφέροντας εκπαίδευση και επαγγελματική αποκατάσταση σε πλήθος κοριτσιών της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου τα οποία κατά την διάρκεια της φοίτησής τους λαμβάνουν μηνιαίο εκπαιδευτικό επίδομα.
 

 
 
Η μεγαλύτερη όμως προσφορά των δύο αδελφών ήταν η ίδρυση της Ριζάρειου Εκκλησιαστική Ακαδημίας Αθηνών, η οποία μέχρι και σήμερα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα και ενεργότερα Εθνικά Κληροδοτήματα της Ελλάδας.
 
Οι αδελφοί Ριζάρη θεωρούσαν πως μέσα από την παιδεία και τις ορθόδοξες χριστιανικές αξίες οι Έλληνες θα μπορούσαν να επιταχύνουν και να εδραιώσουν το νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος έπειτα από την πρόσφατη, για τα χρόνια τους, αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
 
Πεποίθηση καθ’ όλα σωστή , όπως αποδείχτηκε και στο διάβα των χρόνων.
 
Σ’ αυτό το σκοπό διαθέτουν όλη τους την περιουσία. Με το εμπορικό πνεύμα που τους διακρίνει , μεριμνούν μάλιστα για την απόκτηση οικοπέδων και λοιπών ακινήτων στην Αθήνα , τα οποία δίδουν με την διαθήκη τους, μέσω του κληροδοτήματός τους, στην Ριζάρειο Σχολή και εξασφαλίζουν μέχρι και τις μέρες μας την άνετη βιωσιμότητά της.
 
Η Ριζάρειος Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών μαζί με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Αρσάκειο και τη Σχολή Ευελπίδων αποτελέσαν τα μεγαλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της πατρίδας μας κατά τον 19ο αιώνα.
 
Δεν είναι τυχαίο γεγονός ,σύμφωνα με στοιχεία που αναγράφονται στον διαδικτυακό τόπο της μηνιαίας Ορθόδοξης Εκκλησιαστικής Εφημερίδας, ότι από την Ριζάρειο στα «165 χρόνια της ζωής της, αποφοίτησαν : 2 Πρωθυπουργοί, 1 Αρχιεπίσκοπος, 53 Μητροπολίτες, 7 Υπουργοί, 14 Πρυτάνεις, 4 Πρόεδροι της Ακαδημίας Αθηνών, 300 και πλέον κληρικοί και δεκάδες πανεπιστημιακοί καθηγητές».
 
Λίγο πριν το θάνατό του, το 1841 , ο Γεώργιος Ριζάρης τιμήθηκε από τον Βασιλιά Όθωνα με το Χρυσό Σταυρό των Ιπποτών του Βασιλικού Τάγματος του Σωτήρος ,ενώ η Βουλή των Ελλήνων ανέγραψε τους δύο αδελφούς Μάνθο και Γεώργιο Ριζάρη στη στήλη των «ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ».
 
 

Your rating: None Average: 5 (3 votes)